21 mrt. 2017
Vanochtend had ik mijn neefje aan de telefoon. In de stress. Hij heeft morgen een belangrijk tentamen en begon net pas met leren. Een dikke laag stof op de studieboeken en aantekeningen van drie maanden geleden. Een onmogelijke missie. Meteen gingen er bellen rinkelen van mijn eigen studententijd. Hoe vaak ik wel niet te laat begon met herhalen en oefenen. En twee dagen na het tentamen kon ik amper het geleerde meer reproduceren. Laat staan vandaag. Inmiddels weet ik waarom dat zo is. Leren is groeien. Letterlijk. Afgelopen decennia hebben neurowetenschappers ontdekt dat je hersenen nieuwe verbindingen maken wanneer je iets leert. Ons brein blijkt een rekbare spier met groeipotentie. Maar hoe werkt dat dan in je hersenen?
Ons brein bevat ongeveer honderd miljard hersencellen die onder invloed van emoties, ervaringen en gedachten voortdurend veranderen. Als je iets leert of oefent maken die hersencellen verbinding met elkaar. Het is net als door een hoog grasveld lopen; je maakt een nieuw spoor tussen A en B. Maar dan hebben we ons het geleerde nog niet eigen gemaakt. Was het maar zo makkelijk. Het nieuwe spoor raakt overwoekerd als er niet snel en vaak genoeg overheen wordt gelopen. Het geleerde verdwijnt dan in de vergetelheid. Zonde en zo herkenbaar.
Als je maar vaak genoeg over het nieuwe spoor loopt, groeit het uit tot een zandpad, een weg, een snelweg. Het geleerde zet langzaam maar zeker vast in ons geheugen. Helemaal als we daarnaast nieuwe sporen creëren die A met B verbinden. Dan wordt het een netwerk aan snelwegen waarmee je vlot en zonder echt na te denken van A naar B kunt bewegen. Dus door veel te oefenen versterken en breiden hersenverbindingen uit. Uhm…. ik geloof dat er een lampje gaat branden. Eureka!
Leren is dus eigenlijk ons vermogen om snelwegnetwerken te bouwen en verbindingen actief te houden. ‘De kracht van de herhaling’ blijkt geen loze kreet. De Duitse psycholoog Hermann Ebbinghaus toonde dit eind 19e eeuw al aan met de vergeetcurve. Hij ontdekte dat we nieuw aangeleerde kennis razendsnel vergeten. Na twintig minuten kunnen we slechts 60% reproduceren van de nieuw aangeleerde stof en na twee dagen slechts 25%. Auw!
Bestaat er zoiets als een ideale herhaalfrequentie? Ja, gelukkig wel! Onderzoek wijst uit dat je nieuwe kennis het beste kunt herhalen direct na een korte pauze, na een dag, na een week, na een maand én na een half jaar. Het is een tijdsinvestering, maar dan heb je ook wat: het geleerde is in ons lange termijn geheugen opgeslagen. Hoera!
Dat is trouwens wel even anders dan toen ik vroeger voor mijn tentamens studeerde. Vandaag de dag vormt het de uitdagende rode draad in de leertrajecten die we voor en met onze klanten ontwerpen en begeleiden. Ook al voelt het voor de facilitator soms als te veel herhaling, het blijkt keer op keer dat het deelnemers cruciale toegevoegde waarde biedt. Het helpt hun leerrendement te verhogen. Dat is waar we het voor doen: blijvend leereffect voor deelnemers en organisaties!
Weer wat bijgeleerd. Nu eerst even een korte koffiepauze en dan dit inzicht voor mezelf herhalen. Morgen nog een keer én volgende week én volgende maand ook. Ik ga het onthouden!
Saskia Dierks
