Over oesters en parels

Van een dankbare coachingsklant kreeg ik bij afronding van het coachingstraject een prachtig en zeer indrukwekkend boek. De Keuze van Edith Eva Eger*. De schrijfster vertelt hoe zij als tiener Auschwitz en dodenmarsen overleefde en deze ervaringen een plek leerde geven in haar persoonlijke en professionele leven als psycholoog. Ze deelt hoe wij allemaal grootmeesters zijn in het onszelf gevangen zetten met onze eigen gedachten en overtuigingen. Hoe wij ons gedrag daardoor laten leiden, bijvoorbeeld door onszelf onnodig klein te maken, of onterecht over anderen te oordelen. Ze legt uit dat wij de keuze en mogelijkheid hebben om ons te bevrijden van deze belemmerende gedachten en overtuigingen.

Daarvoor hebben we drie dingen te doen, en niet de meest eenvoudige:

1. Verantwoordelijkheid nemen voor het erkennen en doorleven van onze gevoelens en voor hoe we die inzetten in onze relaties met de mensen om ons heen. Want hoewel onze gevoelens mogelijk getriggerd worden door een ander, zijn ze toch echt van onszelf.
2. Leren om het risico te nemen om ‘ons ware ik’ in de wereld te zetten. Dit betekent niet dat we ons als een kip zonder kop in het gevaar moeten storten. Het betekent dat we onze angsten en onzekerheden onder ogen zien, onze diepere behoeften serieus nemen en de moed hebben om ons uit te spreken. Hoe spannend dan ook. 
3. Ernaar streven om nare gebeurtenissen uit het verleden en het daarmee gepaard gaande verdriet los te laten, het te laten gaan. Daarbij past een fase van rouw, maar ook het uiteindelijk integreren van het verdriet in ons leven. Zodat het verleden geen eigenstandig leven meer leidt en we de weg vooruit weer kunnen zien.

Je (niet) laten kennen?

Ik kon niet anders dan al lezende reflecteren op mijn eigen levenservaringen. Wat heb ik in mijn leven al geleerd op die drie thema’s? Waarin ben ik nog beginneling? Waarin mag ik mezelf al als gevorderd beschouwen? Ik ging ook relativeren: wat had ik nu eigenlijk allemaal meegemaakt?  Zo dramatisch is dat allemaal niet, het kan veel erger. Ik betrapte mezelf ook op iets wat ik absoluut van waarde vind: om met mildheid en met humor naar mijzelf te blijven kijken. Dat hield de reflectie prettig licht en leerzaam.

Ik herkende ook veel van de thematiek van het boek in mijn werk als persoonlijke en teamcoach, hoewel de situaties daar gelukkig meestal veel minder heftig van aard zijn. Ik hoor hoe mensen zichzelf en elkaar, vaak onbewust, vastzetten in beelden die ze over zichzelf en elkaar hebben. Hoe dat vervolgens de communicatie blokkeert en inzichten niet meer gedeeld worden. Ze voelen zich niet serieus genomen en trekken zich terug. Of gaan juist overschreeuwen. Hoewel dit verklaarbaar is, draagt het niet echt bij. De harnassen worden immers aangetrokken.

Gelukkig maak ik ook kleine wondertjes mee. Dat zijn de momenten dat iemand de moed heeft om te gaan staan in de groep, zijn verhaal te delen, zijn afwijkend geluid te laten horen. Die stap zetten is dan ongelooflijk spannend en potentieel risicovol. Wij mensen bewegen ons immers steeds op het spanningsveld van enerzijds erbij te willen horen en anderzijds onszelf te willen zijn. Maar als je je op enig moment letterlijk ‘laat kennen’ en een groep daarnaar luistert, werkt dat buitengewoon helend en inspirerend. Voor iedereen die daarbij is.

Parels

Mijn opgave in het werk dat ik doe is om de bedding te creëren, waarin oesters voorzichtig opengaan en de parels zichtbaar worden. Ik let erop dat ik:

• Mensen eerst vraag te luisteren. In veel teams proef ik de behoefte om te leren elkaar aan te spreken, feedback te geven. Ik ben ervan overtuigd dat de kunst van het luisteren daaraan voorafgaat. Je kunt altijd eerst nog een vraag stellen, voor je met je opvatting op een ander afstapt.
• Gesprekssettingen organiseer, waarin er mag en kan zijn wat er is. De locatie is daarbij onmiskenbaar van belang. Maar meer nog de tijd nemen, aansluiten bij wat zich in het moment voordoet en het programma daarop aanpassen. Dit vraagt soms overtuigingskracht aan de voorkant, want tegenwoordig moet alles ‘in weinig tijd en met direct aantoonbaar hoog rendement’.
• Werkvormen kies ter ondersteuning van het je kenbaar maken, als dit nog niet als vanzelf gaat. Bijvoorbeeld door mensen een symbool te laten meenemen als steuntje bij hun verhaal, door te werken met de vechtkunst als metafoor voor communicatie of door gebruik te maken van een talking stick.
• Me bewust ben van wat iets bij mij als persoon oproept en van mijn rol ter plekke. Ik geef beiden dan letterlijk recht van spreken. In die zin ben ik zelden ‘gewoon’ aan het werk: ik doe ter plekke mijn persoonlijke huiswerk door mijzelf niet vast te zetten.

Het Goede Gesprek in ons werk en in onze Inspiratielabs

Bij Phaos besteden we veel aandacht aan het thema ‘het goede gesprek’, zowel onderling als in de relatie met onze klanten. Wij verkennen steeds bewust wat er onder de oppervlakte speelt en halen dat naar boven, als dat aan de orde is. Omdat dat ruimte maakt, voor ontwikkeling en voor groei. We doen dat in ons incompany werk, bijvoorbeeld in de gesprekken binnen management teams en tussen opdrachtgevers en projectleiders. In onze open trainingen Senior Projectleiderschap en Stakeholdermanagement. We schrijven er met regelmaat over in onze blogs. We delen onze kennis kosteloos in onze Inspiratielabs. Afgelopen juni werkten we daarbij met de principes van Deep Democracy en Transactionele Analyse. En in de komende bijeenkomst staat de Dialoog als gespreksvorm centraal. Onze klanten houden gelukkig ook van deze thema’s, want dit Inspiratielab is volgeboekt. We ontmoeten je graag weer bij een volgende gelegenheid! 

Madelon Mulder