27 sep. 2020
Terugkijkend op ruim zes maanden Covid-19, waarin nieuwe belevenissen, frustraties, triomfen en dilemma’s elkaar afwisselden, koesteren we een aantal belangrijke lessen en een ander perspectief op de toekomst.
Van de ene op de andere dag kwamen in maart afzeggingen en uitstel van een reeks programma's binnenvallen. Daar heb je je dan maar naar te voegen. Oplossingen werden gezocht en gevonden, in nauwe samenwerking met onze klanten. Nieuwe regels en richtlijnen bepaalden wat wel en wat niet kon. Het dwong (èn stimuleerde) ons om opnieuw te kijken naar ons werk. Zo schakelden we in heel korte tijd over naar een online format voor trainingen en andere bijeenkomsten, werden programma's volledig opnieuw ontworpen en maakten we ons een aantal nieuwe technische platforms eigen. Het bleek de ultieme uitdaging tot wendbaarheid. Een enorm steile leercurve, waarin je probeert alle veranderingen zo goed en zo snel mogelijk onder de knie te krijgen, opdat je de deelnemers aan trainingen met vertrouwen op een nieuwe manier kunt bedienen.
Het vroeg ook van elk van ons persoonlijk een herbezinning op onze rol. Waarom houd ik ook alweer van mijn vak? Wat betekent dat, in een tijd dat ik een groot deel van de dag gekluisterd ben aan een beeldscherm? Kan ik in mijn hoofd ruimte maken voor nieuwe initiatieven, zoals het organiseren van online sessies, die nieuwe en onverwachte effecten blijken te hebben? Wat vraagt mijn werk nu van me en hoeveel flexibiliteit kan ik nog opbrengen? Of is de rek er wel een beetje uit? En, heel praktisch, nu we weer aan de slag kunnen op locatie, is het echt mijn rol om als een politieagent deelnemers in een sessie aan te spreken als ze onvoldoende afstand houden? Of is het genoeg als ik vaak en zichtbaar mijn handen insmeer met handgel? Wat zeg ik als mensen alleen nog maar digitaal af willen spreken, omdat het verlangen naar veiligheid de voorrang krijgt boven de behoefte tot nabijheid? Maslov’s ‘piramide van behoeften’ blijkt dan opeens springlevend. Je hoeft niet ziek te zijn om te lijden onder Covid-19.
Wij hebben als adviseurs en trainers een intens sociaal vak, of het nou gaat over problemen in de samenwerking binnen een team of over de beheersmatige aspecten van projecten of programma’s. Ik moet denken aan mijn leermeester Willem Renes die altijd zei: "Communicatie gaat van je hoofd via je hart naar het hart van de ander en dan naar diens hoofd". Ga daar maar aan staan, als je voor een beeldscherm zit met acht, tien of twaalf afwachtende gezichten, sommigen niet eens zichtbaar of met haperende microfoons. Ons oude vooroordeel tegen online trainingen of groepssessies is inmiddels definitief van tafel, maar ze hebben hun beperkingen. Als je het goed wil doen vraagt dat, nog meer dan anders, doseren, focus, scherpte en verdieping. Gelukkig bleek, waar het af en toe mis ging, dat humor en ontspanning in alle omstandigheden ruimte creëert. Met interactieve sessies op locatie nemen kwaliteit, kwantiteit en het plezier van wat wij met jullie kunnen bereiken gelukkig weer toe. We zijn dus opgelucht dat we jullie voor een groot deel weer live kunnen ontmoeten, al blijft het nog even de vraag wat de gisteren afgekondigde maatregelen daarvoor precies gaan betekenen.
Online sessies zijn vermoeiend, dat zit in het format. We merken het bij onze klanten en bij onszelf. Bovendien vraagt iedere bijeenkomst een nauwgezette voorbereiding, anders loopt het niet. Nieuwe technologie is nodig. En die went wel, maar daar zit ook een grens aan. En voor zover we weer op locatie aan de slag kunnen, is het opnieuw wennen: aan reistijd en behoedzaam openbaar vervoer. Het is ook nooit goed. De angst voor nieuwe besmettingen waart rond, blijkbaar niet ten onrechte. Het brengt ons tot uniek en creatief gedrag, zoals het uitdelen van trainingsmaterialen per sneeuwschep en met handschoenen aan.
Zo hebben we toch de lemniscaat weer doorlopen: van de omgeving, via persoonlijk leiderschap naar samenwerking, om tot slot de praktische kant van ons werk vorm te kunnen geven. Het zal wel geen toeval zijn.
Wat brengen deze levenslessen ons aan perspectief op de toekomst? Wij zijn er nog niet, dat is duidelijk. De onzekerheid blijft en dat zal nog wel even voortduren. Waarschijnlijk tot we allemaal gevaccineerd zijn. Intussen voelen we ook dat het zaak is om niet te vluchten in (het streven naar) pre-Covid ‘business as usual’. We hebben met onze online programma's ontdekt dat ze een waardevolle en gelijkwaardige plaats hebben naast 'live' bijeenkomsten. Nu nog het magische recept ontdekken voor ultieme, praktische synergie, de combinatie waarin beide elkaar versterken en we meer en beter presteren dan ooit tevoren.
Het is een bijzondere, 'wendbare’ en creatieve tijd.
Ernst Harting
