5 sep. 2024
Onlangs hoorde ik op Radio 1 een interview met een arts-onderzoeker van het Maastricht UMC. In dit interview ging het erover “dat het cruciaal is om doel en gevolg niet door elkaar te halen”. Dan spitsen wij als PMC-trainers de oren! Want iedereen die wel eens een PMC-training heeft gevolgd, weet hoe we hameren op het verschil tussen doel, resultaat en effect/gevolgen. Aan de hand van dit voorbeeld leggen we uit hoe het doel bepaalt wanneer een project succesvol is.
De onderzoeker vertelde het volgende.
"Het gaat in dit project om mensen (patiënten) meer regie te geven over hun gezondheid via instructies over bijvoorbeeld steunkousen aantrekken, ogen druppelen, wondverzorging of injecteren. Doordat mensen niet langer afhankelijk zijn van thuiszorg voor eenvoudige medische handelingen, kunnen ze soms eerder naar huis. Het doel is meer regie voor de patiënt na een operatie. Er is expliciet geen sprake van het sturen op een besparing van de (nazorg)kosten van het ziekenhuis. En dat maakt uit, schetst de arts-onderzoeker: “als we merken dat een patiënt niet zelfredzaam kan zijn, laten we hem/haar gewoon in het ziekenhuis herstellen”. Er wordt met andere woorden niet gestuurd op kostenbesparing."
Hieronder leggen we de termen uit aan de hand van bovenstaande voorbeeld.
Een resultaat is het concrete tastbare ding, dat je maakt in een project. Het is vaak een product. In dit voorbeeld zijn het de instructies over bijvoorbeeld steunkousen aantrekken.
Een doel is dat wat je uiteindelijk voor ogen hebt en wil bereiken. Hier is het je om te doen en hier draagt een project aan bij. Het bereiken van het doel ligt verder in de toekomst. Doelen zijn vaak te herkennen aan ‘-er woorden’. In het voorbeeld is het patiënten hebben meer regie over hun gezondheid.
Een effect is een korte of lange(re) termijn gevolg van het realiseren van het resultaat. We kennen daarin 3 varianten:
Positief bedoeld: hier doe je het voor. Het zijn gewenste effecten. Via deze effecten komt je doel dichterbij. In het voorbeeld: Patiënten zijn in staat zelf de handelingen uit te voeren (korte termijn) en zijn daardoor zelfredzaam (iets langere termijn).
Positief onbedoeld: mooi meegenomen gevolgen, ook wel bijeffecten genoemd. Hier is dat een mogelijke kostenbesparing.
Negatief: nadelige gevolgen van het project. Deze zijn niet genoemd, maar een voorbeeld kan zijn, verpleegkundigen krijgen er een uitdagende taak bij.
Je kan daarbij de volgende checkvragen stellen:
· Draagt het resultaat bij aan het doel?
· Leidt het resultaat tot de positief bedoelde effecten?
· Leiden de positief bedoelde effecten uiteindelijk tot het doel?
Tot slot kan het slim zijn om goed te kijken naar de aannames die je doet. Hoe zeker ben je ervan dat het een tot het ander leidt? Misschien moet je je redenering nog wat verder aanscherpen of kan je hier grotere zekerheden of juist meetmomenten inbouwen.
We ervaren een project als succesvol als het resultaat daadwerkelijk leidt tot de positief bedoelde effecten en op termijn de doelen. In het voorbeeld wordt er dan ook gestuurd op het gewenste effect: zelfredzaamheid. Daar wordt het succes aan afgemeten. Het is dan ook belangrijk om het positief bedoelde effect en doel goed voor ogen te hebben en het hierover eens te zijn. Het geeft houvast om waar nodig het resultaat bij te sturen, als dat ertoe leidt dat je gewenste effecten verder kan vergroten.
In het voorbeeld van het ziekenhuis had het projectsucces er anders uitgezien als het doel anders was geweest. Dan was het misschien als volgt geweest.
In dit voorbeeld wordt het project waarschijnlijk pas als een succes ervaren als er daadwerkelijk minder thuiszorg nodig is en patiënten eerder naar huis gaan. En ook al leidt het project tot meer regie over hun gezondheid voor patiënten, als het niet bijdraagt aan een kostenbesparing wordt het als het goed is stopgezet.
Met andere woorden bij het opstarten van een project is het nodig om het doel goed voor ogen te houden. Een waardevolle vraag is daarbij: Wanneer is het project een succes? Kijk maar eens of iedereen dan hetzelfde voor ogen heeft.
Ook tijdens de uitvoering van het project is er werk aan de winkel om het project op koers te houden. In die fase kijk je of je al effecten kan aantonen. Je mijlpalen en deelresultaten kunnen hier goed bij helpen om op te reflecteren. Voor meer handvatten over hoe je dat kan doen zie ook de eerdere blog.
Door met elkaar het doel voor ogen te houden en niet te laten vertroebelen door eventuele bijeffecten, houd je je project op koers. Je bent bewuster bezig met het gewenste effect en hoe je project tot echt succes kan leiden. En wie wil nu geen succesvol project!?
Wil jij meer weten over effecten of heb je hulp nodig bij het scherp krijgen van jouw project neem dan contact met ons op via info@phaos.nl.
Bron: https://www.mumc.nl/actueel/nieuws/landelijke-uitrol-van-maastrichtse-academie-voor-patient-en-mantelzorger.
