Harry Potter, dementors en samenwerking in programma’s

De magisch realistische boeken over Harry Potter van J.K. Rowling zitten vol wijze lessen en metaforen voor alle aspecten van het leven. De strijd tussen goed en kwaad, racisme, uitsluiting, vriendschap etc. Samenwerking in projecten of programma’s worden niet expliciet genoemd. Maar met een beetje extra fantasie kan de samenwerking tussen Perkamentus en Harry gezien worden als een programmatische aanpak voor een betere wereld. Met het verslaan van het kwaad (Hij die niet genoemd mag worden, Voldemort) als een van de strategische doelen. Een magische doelenboom (bewegend zoals de schilderijen in Zweinstein) zou een prachtige tool zijn om hun doelenrealisatie te visualiseren.

Magisch realisme voor programma’s
Voor ons dreuzels (gewone mensen) is er in het werken in programma’s vaak behoefte aan magisch realisme om een programma op te starten of goed te laten functioneren. Helaas bestaat dat niet in programma’s. De methodiek Programmatisch Creëren (PGMC) is gericht op mensen (en niet op tovenaars), samenwerking en de complexiteit van alledag.

Hoe ziet een samenwerking eruit?
De samenwerking tussen de opdrachtgever en programmamanager verdient aandacht, onderhoud en duidelijke afspraken. Ik verwonder mij er regelmatig over dat de twee hoofdrolspelers uit een programma nooit samen hebben gepraat of nagedacht over hoe hun samenwerking eruit moet zien. Het lijkt wel dat beiden ervan uitgaan dat de ander hem/haar/hen wel begrijpt en vice versa. Soms gaat dat goed, maar heel vaak ontstaat er een stroperige, moeilijke samenwerking. In gesprekken waarbij ik aanwezig ben, merk ik vaak dat er geen verbinding is. In de boeken van Harry Potter kan dit beschreven worden als twee dementors die samenwerken.

De dementors in programma’s
[Dementors] drain peace, hope and happiness out of the air around them …Get too near a Dementor and every good feeling, every happy memory will be sucked out of you.”
Met andere woorden: als de ijzige sfeer ontstaat tussen opdrachtgever en opdrachtnemer waarin niets meer gebeurt, dan slaagt het programma er niet in om de doelen binnen budget, van goede kwaliteit en op tijd te realiseren. Sterker nog: het programma loopt groot risico om te worden gestopt. Of nog erger: uit te gaan als een nachtkaars en te belanden op het kerkhof van goedbedoelde programma’s.

De Expecto Patronum spreuk voor programma’s
Om weer vaart te krijgen in de samenwerking (en dus in het programma) is het van belang om als opdrachtgever en programmamanager samen te gaan naar de plek der moeite (Wierdsma, 1999). De plek waar je samen het licht op zet en gaat kijken wat er niet werkt in de samenwerking. En naar wat er nodig is om je eigen gedrag te veranderen om de samenwerking tot een succes te maken. Je leert in die gesprekken van elkaar en met elkaar. Beiden moeten het moedige gesprek durven voeren, zich kwetsbaar durven opstellen en met empathie naar de ander kijken, om zo gezamenlijk tot een betere samenwerking te komen.

Tips voor magische programma’s in de echte wereld
Wat kun je doen in een gesprek:

• Bereid je gesprek goed voor. Wat is het doel van je gesprek? Wat wil je vertellen? Waarom is dat belangrijk voor jou? Wat is belangrijk voor het programma?
• Wees nieuwsgierig en stel je oordeel uit.
• Stel open vragen, maar niet alleen maar open vragen omdat het moet. Als je een goed idee hebt, probeer dan een keer: “Heb je zelf al eens gedacht aan ….” (en geef dan een optie)
• Vraag je gesprekspartner hoe zij/hij/hen jullie werkrelatie wil vormgeven. Luister goed en vraag door naar waarden die belangrijk zijn voor je gesprekspartner in samenwerking.

Een vervelend gesprek is niet het einde, het is een moment in een langere werkrelatie. Kom er open en zonder oordeel een keer op terug.

De plek der moeite
Phaos is geen Zweinstein en uiteraard ben ik geen Harry Potter die mijn PGMC toverstok even uitleent aan de opdrachtgever en programmamanager om met een simpele toverspreuk het programma en de samenwerking vlot te trekken.
Wel durf ik samen met betrokkenen naar de plek der moeite te gaan. Met nieuwsgierigheid, vragen, kennis en ervaring over werken in programma’s, kan ik betrokkenen helpen met de jacht naar hun eigen dementors. Misschien toch niet eens zo’n slechte titel voor een magisch realistisch boek over programmamanagement: Bart van Phaos en de plek der moeite.
Toch?!

Voor meer informatie over Programmatische Creëren ga naar PMC-online.nl en meld je aan voor onze training ‘Programmamanagement volgens Programmatisch Creëren’.

Deze blog is geschreven door Bart van Woerkom.